Szkoda w transporcie krajowym i międzynarodowym z powodu złych warunków pogodowych

Burze, zwiększone opady deszczu, szkwał i silny wiatr to zjawiska atmosferyczne, które towarzyszą nam w ostatnim czasie. Ich wynikiem są powalone drzewa, błyskawiczne powodzie, uszkodzona infrastruktura. Ze względu na to, że ekstremalne zjawiska pogodowe są nagłe i szybkie, trudno je przewidzieć i się przed nimi zabezpieczyć. Stanowią duże wyzwanie, zwłaszcza dla podmiotów wykonujących transport ciężarowy, gdzie ważny jest nie tylko czas realizacji, ale i bezpieczny przewóz z punktu A do B. Z oczywistych przyczyn, jakiekolwiek szkody powstałe wskutek działania siły wyższej, objęte są ubezpieczeniem. Istnieją jednak przypadki, w których odpowiedzialność za uszkodzenie towaru może spaść na kierowcę lub przewoźnika.

Z naszego artykułu dowiesz się:

1. Co to jest szkoda w transporcie i jakie są jej rodzaje?
2. Jaka jest odpowiedzialność przewoźnika za szkodę w ładunku?
3. Jak wygląda szkoda w transporcie międzynarodowym?
4. Czy kierowca ciężarówki może być odpowiedzialny za szkodę w transporcie?
5. Przykład szkody wskutek uderzenia piorunem
6. Podsumowanie

Co to jest szkoda w transporcie i jakie są jej rodzaje?

Szkoda w transporcie to sytuacja, w której przewożony towar ulega zniszczeniu, albo jego wartość lub jakość zostaje obniżona na skutek różnego typu zdarzeń i przyczyn (zamierzonych lub losowych). Do zdarzenia może dojść na każdym etapie realizowanego przewozu, w każdym miejscu i czasie. Postępowanie i przepisy, do której należy odnieść się w sytuacji szkody w transporcie, określa Prawo przewozowe (ustawa z dnia 15 lipca 1984 roku). Według niego, szkodę w transporcie dzielimy na:

• jawną – kiedy bez rozpakowywania załadunku widać, że został uszkodzony,
• ukrytą – gdzie uszkodzenia nie są widoczne na zewnątrz i należy rozpakować załadunek, aby ocenić jego stan.

Jaka jest odpowiedzialność przewoźnika za szkodę w ładunku?

Podstawą w egzekwowaniu odpowiedzialności za szkodę w transporcie ładunku jest ustalenie, czy przewoźnik dołożył wszelkich starań, aby zabezpieczyć towar oraz sprawdzić warunki panujące na trasie. Przepisy dotyczące przewozu osób i rzeczy, wykonywanych odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego przewoźników, określa wspomniane już Prawo przewozowe (ustawa z dnia 15 lipca 1984 roku).

Widnieje w nich zapis dotyczący zwolnienia przewoźnika od obowiązku przewozu towaru, jeśli:

„1) zachodzą uniemożliwiające przewóz okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć ani zapobiec ich skutkom,

2) klient nie zastosował się do przepisów przewozowych,

3) ze względu na przedmiot przewozu nie ma możliwości jego wykonania przy użyciu posiadanych środków i urządzeń transportowych.”

Według Prawa przewozowego, przewoźnik drogowy nie odpowiada za szkodę w ładunku, jeśli udowodni, że zaistniały nadzwyczajne, niezależne od niego okoliczności, zwalniające go z tego obowiązku, np. siła wyższa. Ponadto, przewoźnik musi dowieźć, że ze swojej strony dopełnił wszelkich starań, aby zabezpieczyć towar. Niestety, zdarzają się sytuacje, w  których sąd może uznać, że to przewoźnik ponosi winę za szkodę w ładunku, np. kiedy pomimo zapowiadanej złej pogody, wysłał on ciężarówkę z transportem w trasę.

Sposobem na zabezpieczenie ładunku jest wykupienie ubezpieczenia cargo, które nazywane jest inaczej ubezpieczeniem ładunków w transporcie:

„Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje tzw. zdarzenia elementarne (wypadek środka transportu, pożar, uderzenie pioruna, wybuch, huragan, deszcz nawalny, lawinę, zapadanie i osuwanie się ziemi, trzęsienie ziemi, osuniecie się przedmiotu na środek transportowy) oraz zdarzenia dodatkowe (kradzież z włamaniem, kradzież środka transportu wraz z mieniem, rabunek, zaginiecie czy też straty mienia z innych przyczyn)”

Jak wygląda szkoda w transporcie międzynarodowym?

W przypadku szkody spowodowanej złymi warunkami atmosferycznymi w transporcie międzynarodowym, warto powołać się na art. 17 Konwencji CMR. Z jego treści wynika wprawdzie, że:

„przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpi w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie dostawy”,

jednak może być z zwolniony z tej odpowiedzialności, jeśli:

„zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec”.

Według art. 29 Konwencji CMR, podobnie jak w przypadku szkód w transporcie krajowym, wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności nie funkcjonuje, jeżeli szkoda powstała wskutek złego zamiaru lub zaniedbywania przewoźnika, jak i pracowników przewoźnika oraz jakichkolwiek innych osób, na których mógłby powołać się przewoźnik podczas wykonywania przewozu.

Czy kierowca ciężarówki może być odpowiedzialny za szkodę w transporcie?

Jeśli piszemy już o osobach biorących udział w transporcie, zastanówmy się, czy kierowca jest odpowiedzialny za szkodę w transporcie wynikającą z ekstremalnych warunków pogodowych? Kierowca bierze odpowiedzialność za przewożony towar na podstawie listu przewozowego i samego przejęcia ładunku do przewozu w imieniu przewoźnika. Jego obowiązkiem jest wykonywanie swojej pracy zgodnie z kompetencjami, z uwzględnieniem przepisów prawa ruchu drogowego oraz czasu pracy. W razie zagrożenia, np. kolizji drogowej, przemieszczenia ładunku czy napaści, powinien podjąć działania w celu zapobiegnięcia lub ograniczenia szkody.

Kierowca nie ponosi pełnej odpowiedzialności materialnej za towar – tę kwestię obejmuje ubezpieczenie, które leży po stronie przewoźnika. Niemniej jednak, jeśli dojdzie do umyślnego uszkodzenia towaru, kierowca może zostać pociągnięty do konsekwencji – także w przypadku zbagatelizowania złych warunków atmosferycznych i zaleceń przewoźnika do wstrzymania transportu. O wyniku takich sytuacji decyduje często sąd, ponieważ są one złożone i zależne od wielu czynników.

Przykład szkody wskutek uderzenia piorunem

Dokładnie 3 lata temu, we wrześniu 2019 roku, w Polsce doszło do nietypowej sytuacji – piorun uderzył w cysternę przewożącą płynny asfalt. Pojazd przewrócił się i wpadł do pobliskiej rzeki, kierowca zaś trafił do szpitala. Zarówno ciężarówka, jak i przewożony w niej lepik, nie nadawały się już do dalszego użytkowania – pojazd trafił do kasacji, a płynny asfalt zutylizowano. Na kogo w tym przypadku spada odpowiedzialność za szkodę w transporcie? Szkodę w pojeździe może objąć zwykłe ubezpieczenie autocasco, szkodę w ładunku ubezpieczenie cargo, albo OC przewoźnika drogowego.

Podsumowanie

Jeśli chodzi o szkodę w transporcie spowodowaną burzą, nawałnicą, szkwałem, gradobiciem czy innymi ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, zazwyczaj jest ona zrzucana na siłę wyższą. Trakcie analizy szkody w transporcie warto podzielić ją na szkodę w przewozie i szkodę w ładunku, ponieważ może okazać się, że odpowiedzialność za jedną z nich spoczywa na przewoźniku lub kierowcy. Istnieją jednak przypadki, kiedy sąd uzna, że pomimo nieszczęśliwego wypadku, towar mógł ocaleć, ale był źle zabezpieczony.

Źródła:

https://www.poland-transport.eu/pl/articles/6565

https://branza.zmpd.pl/aktualnosc.php?akt_id=7058

Szczepański M. (2011) Ubezpieczenia w Logistyce, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań.

https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/konwencja-o-umowie-miedzynarodowego-przewozu-drogowego-towarow-cmr-i-16785474