Specyfika przewozów szybko psujących się artykułów spożywczych
Restrykcyjne warunki transportu – jak im sprostać?
Przewóz towarów spożywczych, które należą do katalogu artykułów szybko psujących się wymaga zachowania określonych standardów. Wynikają one z szeregu międzynarodowych i krajowych przepisów prawnych. Przepisy te określają przede wszystkim rodzaje środków transportu przeznaczonych do tych przewozów, warunki temperaturowe jakie powinny one spełniać, kwestie przeprowadzania badań i certyfikacji pojazdów, normy sanitarno-epidemiologiczne oraz niezbędną dokumentację, która musi znajdować się w pojeździe.
Tylko odpowiednia dbałość o artykuły spożywcze podczas realizacji transportu, a co za tym idzie spełnienie szeregu norm prawnych, technicznych i organizacyjnych pozwoli na zachowanie bezpieczeństwa żywności, zagwarantuje zdatność do spożycia przez konsumentów oraz nie spowoduje uszczerbku na ich zdrowiu, czy życiu.
Jak zatem poradzić sobie z tym wymagającym rodzajem przewozów?
-
Na skróty, rozwiń spis treści tutaj
Kwestie warunków transportu artykułów spożywczych uregulowano w umowie o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów (umowa ATP) z 01.09.1970 r. Umowa ta jest jednym z pierwszych międzynarodowych dokumentów określających standard transportu żywności wymagającej niskiej temperatury w pojazdach lub zespołach pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t. Dokument określa warunki, których przestrzeganie w czasie przewozu pozwala zachować odpowiednią jakość zdrowotną i smakowość artykułów spożywczych.
Akt ten definiuje przede wszystkim rodzaje artykułów żywnościowych podatnych na szybkie psucie, rodzaje środków transportu przeznaczonych do przewozu oraz warunki jakie powinny one spełniać, warunki dotyczące temperatur, w jakich należy przewozić wybrane produkty spożywcze (w tym zamrożone i głęboko zamrożone artykuły żywnościowe), klasyfikację pojazdów do przewozu żywności, warunki badań tych pojazdów oraz sposób ich znakowania specjalnymi tablicami rozpoznawczymi.
Innymi ważnymi aktami prawnymi regulującymi przewóz szybko psujących się artykułów żywnościowych środkami transportu drogowego są: Ustawa o transporcie drogowym, Ustawa o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz w Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie ogólnych wymagań sanitarnych przy przewozie środków spożywczych, używek i substancji dodatkowych zadowolonych.
Wymagania dotyczące niezbędnej dokumentacji podczas przewozu artykułów szybko psujących się określa Ustawa o transporcie drogowym. Nakłada ona na kierowcę obowiązek dysponowania świadectwem zgodności środka transportu wymaganym zgodnie z umową o ATP (dotyczy to przewozów krajowych jak i międzynarodowych). Dokumenty te kierowca musi okazać na każde żądanie służb kontrolnych. Niewyposażenie kierowcy w ten dokument grozi nałożeniem kary w wysokości 8000 PLN.
Certyfikaty urządzeń wystawiają określone instytucje państwowe danego kraju, w którym środek transportu ma zostać zarejestrowany. W Polsce uprawnione jest do tego Laboratorium Badawcze Wydziału Maszyn Roboczych i Transportu Politechniki Poznańskiej oraz Centralny Ośrodek Chłodnictwa w Krakowie. Kontrolę zgodności należy przeprowadzić przed oddaniem środka transportu do eksploatacji, maksymalnie 3 miesiące od sprowadzenia pojazdu z ważnym ATP z zagranicy i zarejestrowania go w innym kraju, okresowo co najmniej raz na 6 lat i w każdym przypadku, gdy wymaga tego właściwa władza.
Na pojeździe musi znajdować się także tabliczka znamionowa lub nalepka ATP (jest ona równoznaczna z istnieniem dokumentu świadectwa ATP). Można więc przyjąć, że jej obecność na pojeździe jest potwierdzeniem prawidłowości dokonywania międzynarodowego przewozu artykułów szybko psujących się zgodnie z umową ATP.
Kierowca ponadto powinien posiadać aktualną książeczkę zdrowia potwierdzającą brak przeciwwskazań do kontaktu z żywnością.
Samochody do przewożenia żywności zgodnie z przepisami powinny mieć odpowiednią konstrukcję. Przede wszystkim muszą być właściwie zaprojektowane, przystosowane i wyposażone do rodzaju przewożonych artykułów, tak aby zapewnić ochronę produktów przed zanieczyszczeniem i utrzymać jakość towarów. Dodatkowo produkty spożywcze należy przewozić w szczelnych opakowaniach lub odpowiednich pojemnikach transportowych.
Co istotne pojazdy muszą także zapewnić odpowiednio dostosowaną temperaturę do przewożonych produktów. Przy wykonywaniu przewozów szybko psujących się artykułów żywnościowych konieczne jest zastosowanie izotermicznych środków transportu, lodowni, chłodni oraz środków transportu, wyposażony w urządzenie ogrzewcze. Transport żywności w niskich temperaturach wymaga także właściwych urządzeń chłodniczych, zapewniających obniżanie temperatury i utrzymanie jej wewnątrz nadwozia na wymaganym poziomie (w zależności od przewożonego towaru), a także urządzeń monitorujących zmiany temperatury. Zapisy kontroli temperatury z rejestratora powinny być przechowywane w razie konieczności przedstawienia ich odbiorcy ładunku.
Transportery i kontenery używane do przewozu środków spożywczych muszą być utrzymywane w czystości i dobrej kondycji, aby chronić środki spożywcze przed zanieczyszczeniem. Jeśli środek transportu jest używany także do przewozu innych towarów niż tylko żywność albo do przewozu różnych rodzajów artykułów spożywczych, pomiędzy przewozami wymagane jest czyszczenie pojazdu lub dezynfekcja środka transportu. Proces czyszczenia odnotowuje się w książce czyszczenia środka transportu.
Uwaga!!! Państwowy powiatowy inspektor sanitarny musi zatwierdzić wszystkie pojazdy wykorzystywane przez daną firmę transportową do przewozu żywości. Dodatkowo przewożenie niektórych produktów (takich jak mięso, ryby, jaja, mleko surowe) wymaga uzyskania rejestracji pojazdów przez właściwego miejscowo powiatowego lekarza weterynarii.
Transport żywności (szczególnie tej szybko psującej się) jest niezmiernie trudny ze względu na zaostrzone prawo oraz obowiązki stawiane przewoźnikom. Jednak tylko spełnienie tych restrykcyjnych warunków gwarantuje bezpieczeństwo i dobrą jakość żywności. To z kolei ma przełożenie na zadowolenie konsumentów, a także na ich zdrowie.
Źródło: www.tslbiznes.pl, www.ocrk.pl, www.chlodnie.eu, A.Krzewińska, K.Matysek „Wymagania stawiane środkom transportu i żywności”, Umowa ATP o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów, sporządzona w Genewie dnia 1 września 1970 r., (DzU z 1984 r., nr 49, poz. 254).