Nieterminowe regulowanie zobowiązań w transporcie
Co zrobić aby nie dopuścić do przedawnienia wierzytelności?
Nieterminowe regulowanie zobowiązań w transporcie drogowym to niestety powszechne zjawisko. Wierzyciel nie zawsze zdaje sobie sprawę, że czas działa na jego niekorzyść. To właśnie w branży transportowej terminy przedawnienia roszczeń są znacznie krótsze niż w przypadku innych gałęzi gospodarki. Dłużnik z łatwością może uchylić się od spełnienia świadczenia jeśli roszczenie się przedawni.
Kiedy można skutecznie dochodzić zapłaty w transporcie, a kiedy przedawniają się roszczenia z tytułu umowy przewozu przesyłek towarowych?
-
Na skróty, rozwiń spis treści tutaj
Roszczenia w transporcie mogą przybierać różne postaci. Najczęściej będą to roszczenia przewoźników o zapłatę frachtu (przewoźnego), a w przypadku nadawców i odbiorców roszczenia dotyczące szkód w transporcie, niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu.
Po upływie określonego w przepisach terminu roszczenia przedawniają się. Jeżeli dojdzie do przedawnienia, dłużnik ma prawo do uchylenia się od spełnienia świadczenia. Aby nie dopuścić do przedawnienia wierzytelności, należy złożyć pozew o zapłatę do sądu lub wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, lub uzyskać od dłużnika uznanie długu/potwierdzenie salda.
Uprawniony wierzyciel może także zawiesić bieg przedawnienia. W prawie polskim bieg przedawnienia zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji lub wezwania do zapłaty do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację lub wezwania do zapłaty i zwrócenia załączonych dokumentów, najwyżej jednak na okres przewidziany do załatwienia reklamacji lub wezwania do zapłaty. W prawie międzynarodowym czynnością tą będzie pisemna reklamacja. Zawiesza ona przedawnienie aż do dnia, w którym przewoźnik na piśmie ją odrzuci i zwróci załączone do niej dokumenty (przepisy te dotyczą jednak wyłącznie osób uprawnionych posiadających roszczenia do przewoźników).
Krajowe przepisy w zakresie przedawnienia roszczeń uregulowane są w ustawie Prawo Przewozowe. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu sądowym przysługuje uprawnionemu po bezskutecznym wyczerpaniu drogi reklamacji, przewoźnikowi natomiast po bezskutecznym wezwaniu do zapłaty. Reklamacje lub wezwanie do zapłaty uznaje się za bezskuteczne, gdy w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia reklamacji lub wezwania dłużnik nie zapłaci dochodzonych należności.
Z tytułu umowy przewozu przesyłek towarowych do dochodzenia roszczeń przeciwko przewoźnikowi uprawnieni są nadawcy lub odbiorcy. Z tytułu innych stosunków prawnych uprawnione są podmioty takiego stosunku. Nadawcy lub odbiorcy przysługuje zwrot należności lub jej części (zależnie od tego, który z nich dokonał zapłaty). Nadawcy lub odbiorcy, mającemu prawo rozporządzania przesyłką przysługuje także dochodzenie innych roszczeń z tytułu umowy przewozu.
Warto pamiętać o tym, że przyjęcie przesyłki przez uprawnionego bez zastrzeżeń powoduje wygaśnięcie roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia. Jednak mogą pojawić się tu pewne odstępstwa. Będą miały one miejsce gdy:
- przed przyjęciem przesyłki stwierdzono szkodę protokolarnie,
- z winy przewoźnika zaniechano takiego stwierdzenia,
- ubytek lub uszkodzenie wynikło z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika,
- uprawniony stwierdził szkodę nienadającą się z zewnątrz zauważyć i w terminie 7 dni od dnia przyjęcia przesyłki zażądał ustalenia jej stanu oraz udowodnił, że szkoda powstała w czasie między przyjęciem przesyłki do przewozu a jej wydaniem.
Roszczenia dochodzone na podstawie ustawy lub przepisów wydanych w jej wykonaniu przedawniają się z upływem roku (od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne).
Roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie, która nie spowodowała ubytku lub uszkodzenia przesyłki, przedawniają się z upływem 2 miesięcy od dnia wydania przesyłki.
Przedawnienie z tytułu utraty przesyłki biegnie od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą.
Przedawnienie z tytułu ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu biegnie od dnia wydania przesyłki.
Przedawnienie z tytułu szkód nie dających się z zewnątrz zauważyć biegnie od dnia protokolarnego ustalenia szkody.
Przedawnienie z tytułu zapłaty lub zwrotu należności biegnie od dnia zapłaty, a gdy jej nie było – od dnia, w którym powinna była nastąpić.
Przedawnienie z tytułu niedoboru lub nadwyżki przy likwidacji przesyłek biegnie od dnia dokonania likwidacji.
Przedawnienie z tytułu innych zdarzeń prawnych biegnie od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.
Jeśli chodzi natomiast o roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom, to przedawniają się one z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.
Kwestie przedawnienia roszczeń w transporcie międzynarodowym reguluje Konwencja CMR. Roszczenia wynikające z przewozów podlegających niniejszej Konwencji przedawniają się po upływie 1 roku. Jednak w przypadku złego zamiaru lub niedbalstwa, termin przedawnienia wynosi 3 lata.
Przedawnienie biegnie w przypadkach częściowego zaginięcia, uszkodzenia lub opóźnienia dostawy począwszy od dnia wydania. W przypadkach całkowitego zaginięcia począwszy od 30 dnia po upływie umówionego terminu dostawy, albo począwszy od 60 dnia po przyjęciu towaru przez przewoźnika (jeżeli termin nie był umówiony). We wszystkich innych przypadkach (zwłaszcza o zapłatę przewoźnego) począwszy od upływu trzymiesięcznego terminu od dnia zawarcia umowy przewozu.
Należy pamiętać, że w przewozach międzynarodowych roszczenie przedawnione definitywnie wygasa i nie może być więcej podnoszone.
Przedawnienie roszczeń to możliwość odmowy zapłaty przez dłużnika wymaganych należności po upływie określonego terminu. W branży transportowej okresy przedawnienia są bardzo krótkie. Terminy te są inne w transporcie krajowym i międzynarodowym. Przedsiębiorcy muszą zatem w odpowiednim czasie zabezpieczyć swoje roszczenia; inaczej mogą stracić możliwość uzyskania należnych pieniędzy.
Źródło: www.transportoweprawo.pl, www.prawoprzewoznika.pl, www.pspdgdynia.pl, www.infor.pl, Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe, Konwencja CMR