Zasady wydawania zaświadczeń A1 dla obywateli państw trzecich zatrudnionych na stanowisku kierowcy

 Jakie są dokładne zasady wydawania przez oddziały ZUS zaświadczeń A1 dla obcokrajowców zatrudnionych w charakterze kierowców?

Pracownicy delegowani do innych państw europejskich w ramach świadczenia usług muszą uzyskać zaświadczenie A1 z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Taka praktyka stosowana jest także w sektorze transportu drogowego w odniesieniu do kierowców jeżdżących na międzynarodówce. Uzyskanie zaświadczenia nie nastręcza szczególnych problemów, jednak sytuacja komplikuje się wówczas, gdy delegowanie dotyczy obywateli państw trzecich zatrudnionych w polskich przedsiębiorstwach. ZUS podejmuje decyzję o wydaniu lub odmowie wydania zaświadczenia po zbadaniu czy dany obcokrajowiec legalnie zamieszkuje w Polsce. Kryteria ustalenia tzw. ośrodka interesów życiowych obcokrajowca określają przepisy unijne.

• Na skróty, rozwiń spis treści tutaj

  1. Praca za granicą a zabezpieczenie społeczne
  2. Przepisy o delegowaniu kierowców
  3. Legalne zamieszkanie w Polsce
  4. Podsumowanie

Niezbędne ustalenie ośrodka interesów życiowych

1. Praca za granicą a zabezpieczenie społeczne

Zaświadczenie A1 potwierdza, któremu ustawodawstwu podlega dana osoba w zakresie zabezpieczenia społecznego w okresie pracy za granicą i gdzie są opłacane składki. Takie zaświadczenie wydawane jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w oparciu o prawo Unii Europejskiej. Zaświadczenie wydaje się na wniosek pracodawcy, pracownika lub osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Gdy pracownik jest delegowany do pracy za granicą formalności z tym związane (w tym konieczność złożenia w ZUS wniosku o poświadczenie formularza A1) leżą w gestii pracodawcy.

2. Przepisy o delegowaniu kierowców

Jeśli chodzi o zagranicznych kierowców, to obowiązek posiadania przez nich zaświadczeń A1 wynika bezpośrednio z przepisów wprowadzonych niedawno w Niemczech, we Francji, Włoszech i w Austrii. Polskie firmy międzynarodowego transportu drogowego zostały zobligowane bowiem do stosowania przepisów o delegowaniu kierowców w ramach świadczenia usług w tychże krajach, a co za tym idzie obowiązku uzyskania i przedstawienia stosownych zaświadczeń. We Francji niedostarczenie inspektorom tego dokumentu podczas kontroli skutkuje nałożeniem wysokiej kary.

3. Legalnie zamieszkanie w Polsce

Polskie przedsiębiorstwa transportowe ze względu na braki kadrowe zatrudniają coraz więcej obcokrajowców; w szczególności obywateli Ukrainy, Białorusi, Kazachstanu, Rosji, Mołdawii, Armenii i Gruzji. Możliwości legalnego zatrudnia osób z państw spoza Unii Europejskiej dają polskie przepisy dotyczące ułatwień w zatrudnianiu obcokrajowców.

O ile w przypadku obywateli polskich nie ma większego problemu z otrzymaniem zaświadczenia A1 dla kierowców, już w stosunku do obywateli państw trzecich pojawiają się nieraz trudności. Największym problemem jest tu bowiem udowodnienie, że dana osoba posiada w Polsce tzw. ośrodek interesów życiowych, a więc że dany obywatel legalnie zamieszkuje w naszym kraju. Odpowiednia instytucja musi to ustalić w oparciu o fakty oraz ogólną ocenę wszystkich dostępnych informacji dotyczących istotnych okoliczności, które mogą obejmować:

• czas trwania i ciągłość pobytu na terytorium zainteresowanych państw członkowskich;
• sytuację danej osoby, w tym:

– charakter i specyfikę wykonywanej pracy, w szczególności miejsce, w którym praca ta jest zazwyczaj wykonywana, jej stały charakter oraz czas trwania każdej umowy o pracę;

– jej sytuację rodzinną oraz więzi rodzinne;

– prowadzenie jakiejkolwiek działalności o charakterze niezarobkowym;

– w przypadku studentów źródło ich dochodu;

– jej sytuację mieszkaniową, zwłaszcza informację, czy sytuacja ta ma charakter stały;

– państwo członkowskie, w którym osoba uważana jest za mającą miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Co ważne sama deklaracja obcokrajowca, że legalnie zamieszkuje Polskę jest niewystarczająca. Oddział ZUS musi potwierdzić stan faktyczny, a co za tym idzie może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające (z płatnikiem i/lub pracownikiem). Każda sytuacja badana jest indywidualnie.

Na ten moment nie ma konkretnego katalogu zaświadczeń, który ułatwiłby przewoźnikom udokumentowanie prowadzenia w Polsce ośrodka życiowego pracownika i otrzymanie zaświadczenia A1. Jednakże ZUS prowadzi już prace nad opracowaniem takiego poradnika dla klientów oraz nowych (uproszczonych) wniosków o potwierdzenie zaświadczenia.

4. Podsumowanie

Zaświadczenie A1 potwierdza zabezpieczenie społeczne pracownika w przypadku delegowania do pracy do innych państw w ramach Unii Europejskiej (poświadcza obowiązek opłacania składek ZUS w Polsce i jednocześnie zwalnia z opłacania składek w innym państwie).

Odkąd polskie firmy transportu międzynarodowego zostały zobligowane do stosowania niemieckich, francuskich, włoskich i austriackich przepisów o delegowaniu, ich kierowcy muszą posiadać zaświadczenie A1. Jeśli chodzi o uzyskanie takiego zaświadczenia dla obywateli państw trzecich zatrudnionych w polskich przedsiębiorstwach muszą udowodnić oni, że posiadają w naszym kraju ośrodek interesów życiowych (legalne zamieszkanie, rodzina, aktywność zawodowa i społeczna). Przewoźnik musi zatem zebrać odpowiednią dokumentację pracownika potwierdzającą spełnienie tych wymogów; w innym wypadku ZUS może wydać decyzję odmowną.

Informacja za: www.zmpd.pl, www.zus.pl, www.kadry.infor.pl, www.europa.eu, Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r.