Przepisy branżowe dotyczące pracy kierowców w załodze
Przewozy w załodze, podwójna obsada. Porady i przepisy
Przewozy w załodze są popularne zwłaszcza w transporcie międzynarodowym na długich trasach. Praca w załodze pozwala bowiem wydłużyć łączny czas jazdy, gdyż podczas przerwy jednego z kierowców prowadzeniem pojazdu zajmuje się jego zmiennik. Taki charakter pracy powoduje, że u kierowców wykonujących przewozy w załodze wystąpią dodatkowe okresy, które nie są przeznaczone na kierowanie pojazdem. Okresy te są zaliczane do czasu dyżuru. W przypadku prowadzenia pojazdu przez dwóch lub więcej kierowców przysługuje wynagrodzenie za czas dyżuru w załodze. Wynagrodzenie to wynosi nie mniej niż 50% stawki godzinowej lub miesięcznej obliczonej z wynagrodzenia zasadniczego pracownika. W zawiązku z tym czasu dyżuru pełnionego przez pracownika poza normalnymi godzinami pracy nie wlicza się do czasu pracy (jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy) a kierowcy nie przysługuje czas wolny za dyżur pełniony w załodze w czasie prowadzenia pojazdu.
Jakie dokładnie przepisy obowiązują dyżurującego jako pasażera i jaka rekompensata przysługuje mu z tego tytułu?
Wynagrodzenie za czas dyżuru w załodze (podwójna obsada)
Zgodnie z Rozporządzeniem WE nr 561/2006 załoga kilkuosobowa oznacza sytuację, w której w trakcie każdego okresu prowadzenia pojazdu pomiędzy dwoma kolejnymi dziennymi okresami odpoczynku, lub pomiędzy dziennym okresem odpoczynku a tygodniowym okresem odpoczynku, w pojeździe przebywa co najmniej dwóch kierowców w celu prowadzenia pojazdu. Przez pierwszą godzinę obsady kilkuosobowej obecność innego kierowcy lub kierowców jest fakultatywna (mogą oni dosiąść się po drodze), ale przez pozostałą część tego okresu jest obowiązkowa.
Zgodnie z Art. 9 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców czasem dyżuru jest czas, w którym kierowca pozostaje poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Zaliczenie tych okresów do czasu pracy jest uzależnione od tego, czy kierowca świadczył w ich trakcie pracę. Do czasu dyżuru zalicza się przerwy przeznaczone na odpoczynek, o których mowa w art. 13. W przypadku gdy pojazd jest prowadzony przez dwóch lub więcej kierowców, czas nieprzeznaczony na kierowanie pojazdem jest czasem dyżuru. Czas dyżuru nie może być wliczany do przysługującego kierowcy dobowego nieprzerwanego odpoczynku.
Za czas dyżuru, w którym kierowca pozostaje poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, kierowcy przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. Z tego jasno wynika, że za dyżur pełniony w załodze w czasie prowadzenia pojazdu czas wolny nie przysługuje.
Uwaga!!! Za czas dyżuru w załodze kierowcy przysługuje wynagrodzenie w wysokości określonej w przepisach o wynagradzaniu obowiązujących u danego pracodawcy, nie niższe jednak niż w wysokości połowy wynagrodzenia tj. 50% stawki (rekompensowane mogą być jedynie dyżury przypadające poza harmonogramem). Jednocześnie kierowcy za czas niewykonywania przez niego pracy (gdy jedzie w samochodzie kierowanym przez innego pracownika) nie przysługuje normalne wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę.
Przedsiębiorca ma obowiązek właściwie dokumentować czas pracy oraz czas dyżurów na potrzeby rozliczania czasu pracy kierowców.
Podsumowując
W branży transportowej dyżury są stałym elementem rozkładu czasu pracy. Dyżur w pojeździe polega na pozostawaniu kierowcy, jako członka załogi pojazdu, w gotowości do przejęcia jego prowadzenia. Dyżur w załodze nie jest zaliczany do czasu pracy kierowcy ponieważ jest on czasem oczekiwania na zmianę w prowadzeniu (kierowca pozostaje jedynie w dyspozycji pracodawcy), chyba że w jego trakcie kierowca wykonywał pracę. Dyżur w pojeździe jest okresem płatnym – kierowcy przysługuje wynagrodzenie w wysokości określonej w przepisach zakładowych, nie mniej jednak niż 50% wynagrodzenia przewidzianego za zwykły dyżur. Kierowca nie może jednak otrzymywać za ten sam okres normalnego wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę i dodatkowego wynagrodzenia za dyżur.
Fakt wykonywania przewozu w załodze nie wywiera wpływu na dzienny czas prowadzenia pojazdu, zmienia jednak zasady planowania pracy i odpoczynków kierowców. Czas pracy kierowców należy zatem zaplanować w taki sposób aby jasno wynikało, które godziny są normalnymi godzinami pracy w ramach etatu, a które godzinami dyżuru. Obowiązkiem pracodawcy jest takie ustalanie rozkładów, by w pierwszej kolejności umożliwić kierowcy wypracowanie liczby godzin normalnej pracy (tyle ile wynika z zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie rozliczeniowym).
