Procedury TIR od 1 maja 2016 r.
Zmiany w zakresie stosowania procedury TIR od 1 maja 2016 r.
W związku z koniecznością dostosowania zapisów procedury TIR do nowych podstaw prawnych (Unijny Kodeks Celny i jego akty wykonawcze); procedura ta ulega zmianie. W nowej wersji będzie ona obowiązywała od 1 maja 2016 r. W szczególności zmienione zostały zapisy dotyczące stosowania procedur uproszczonych. Szczegółową instrukcję w zakresie stosowania procedury TIR dla przedsiębiorców opracowało Ministerstwo Finansów.
Zasady i zakres stosowania procedury TIR na obszarze celnym Unii Europejskiej
Przewóz towarów przez obszar jednego lub więcej krajów w trakcie międzynarodowego transportu drogowego odbywa się na podstawie przepisów Konwencji celnej (Konwencja TIR), sporządzonej w Genewie 14 listopada 1975 r. Konwencja TIR jest jedynym uniwersalnym, tranzytowym systemem celnym umożliwiającym przemieszczanie ładunków pod zamknięciem celnym. Międzynarodowe operacje tranzytowe wykonywane są pod osłoną jednego dokumentu tranzytowego – karnetu TIR.
Karnet TIR stosuje się do przewozu towarów z urzędu wyjścia do docelowego urzędu z przekroczeniem jednej lub kilku granic (rozumianych jako granice celne). Nie może on zatem zostać wykorzystany do przewozu towarów jedynie w granicach Unii Europejskiej stanowiącej jeden obszar celny. Czynności kontrolne w procedurze TIR realizowane są przy wjeździe do lub wyjeździe z terytorium celnego UE. W sytuacji, gdy przewóz odbywa się przez terytorium kraju trzeciego, czynności kontrolne dokonywane są w miejscu, gdzie towar objęty procedurą opuści czasowo obszar UE i ponownie na ten obszar wejdzie.
Uwaga!!! W żadnej z umawiających się stron Konwencji niemożliwy jest przewóz na podstawie karnetu TIR produktów tytoniowych (za wyjątkiem tytoniu surowego) o kodach HS 24.02.10, 24.02.20, 24.03.11 i 24.03.19 oraz alkoholu i produktów pochodnych o kodach HS 22.07.10 i 22.08.
Szczegółowe uregulowania dotyczące zakresu stosowania procedury TIR na obszarze celnym Unii Europejskiej zawiera:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny;
- Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/2446 z dnia 28 lipca 2015 r. – art. 184, 186-187 RD;
- Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/2447 z dnia 24 listopada 2015 r. – art. 163-164, 167-168, 274-282 RW.
Tryb postępowania
Aby zostać uprawnionym do dokonywania przewozów towarów pod osłoną karnetu TIR należy uzyskać pozwolenie Dyrektora Izby Celnej w Warszawie na korzystanie z procedury TIR. Wniosek o udzielenie pozwolenia składa się bezpośrednio do tego organu, przy czym wymagane jest załączenie pozytywnej opinii ZMPD. Aby z kolei otworzyć operację tranzytową TIR posiadacz karnetu TIR jest zobowiązany przesłać zgłoszenie elektroniczne do Skomputeryzowanego Systemu Tranzytowego (w Polsce NCTS2). W systemie NCTS dokonywane jest automatyczne sprawdzenie, czy karnet nie znajduje się w bazie karnetów unieważnionych/zastrzeżonych. Jedynie procedura awaryjna (procedura ciągłości działania) nie wymaga obowiązku przesłania zgłoszenia elektronicznego TIR.
Operacje tranzytowe TIR realizowane są jednocześnie w systemie oraz na podstawie karnetu TIR, który podlega weryfikacji organu celnego i na którym nanoszone są stosowne adnotacje i potwierdzenia. Po przesłaniu do NCTS2 elektronicznego zgłoszenia TIR w urzędzie celnym wyjścia lub urzędzie celnym wprowadzenia na obszar UE należy przedstawić karnet TIR wraz z przewożonymi towarami oraz do wglądu dokument przewozowy i inne dokumenty, jeśli są wymagane na podstawie przepisów odrębnych. Przed przyjęciem karnetu TIR funkcjonariusz celny urzędu wyjścia bada jego autentyczność i prawidłowość wypełnienia wszystkich danych dotyczących posiadacza karnetu, numeru rejestracyjnego pojazdu, którym dokonywany jest przewóz, numeru i daty świadectwa uznania pojazdu, którym dokonywany jest przewóz oraz jednoznacznego i dokładnego opisu przewożonych towarów.
Operację TIR uznaje się za zakończoną, gdy pojazd drogowy, zespół pojazdów lub kontener został przedstawiony w celu kontroli w docelowym urzędzie celnym lub przejściowym urzędzie celnym przy wyjeździe, wraz z ładunkiem i odnoszącym się do niego karnetem TIR. Jeżeli pomimo upłynięcia określonych przepisami terminów operacja TIR pozostaje otwarta, urząd celny wyjścia/wjazdu informuje o tym fakcie stowarzyszenie poręczające (ZMPD) oraz posiadacza karnetu TIR. Urząd przesyłając tę informację oczekuje od stowarzyszenia oraz posiadacza karnetu przedstawienia dowodu prawidłowego zakończenia operacji TIR.
Procedury uproszczone – upoważniony odbiorca i nadawca
- Procedura uproszczona przy zakończeniu procedury TIR polega na bezpośrednim dostarczeniu do odbiorcy towarów i dokumentów związanych z ich przewozem pod osłoną karnetu TIR. Upoważniony odbiorca nie może jednak dokonywać żadnych adnotacji w karnecie TIR – ma obowiązek przekazania karnetu TIR do wskazanego urzędu celnego przeznaczenia. Pozwolenie przyznające status upoważnionego odbiorcy w procedurze TIR wydawane jest na pisemny wniosek złożony do dyrektora izby celnej właściwego miejscowo według siedziby wnioskodawcy. Pozwoleń udziela się pod warunkiem, że organ celny będzie w stanie zapewnić nadzór nad operacjami TIR i przeprowadzić kontrole, nie podejmując wysiłków administracyjnych nieproporcjonalnych do wymagań danej osoby. Pozwolenie może zostać udzielone także przedstawicielowi osoby, która systematycznie odbiera towary przewożone pod osłoną karnetów TIR (na zasadzie przedstawicielstwa pośredniego). Pozwolenie jest bezterminowe, ale może zostać cofnięte w wypadku, gdy wnioskodawca prowadzi działalność niezgodnie z przepisami prawa celnego. Osoba, która uzyskała pozwolenie zobowiązana jest do prowadzenia ewidencji, umożliwiającej organowi celnemu prowadzenie skutecznej kontroli celnej.
W przypadku stosowania procedury uproszczonej przy zakończeniu operacji TIR zakończenie tej operacji następuje, gdy poinformowano organ celny o: przybyciu towaru, stanie towaru, środka przewozowego i zamknięć celnych oraz dacie zapisu w ewidencjach i przedstawiono karnet TIR wraz z MRN (numer ewidencyjny operacji wywozowej) operacji TIR w urzędzie celnym przeznaczenia.
- Procedura uproszczona przy obejmowaniu towarów procedurą TIR polega na udzieleniu upoważnionemu nadawcy w procedurze TIR pozwolenia na samodzielne otwieranie procedury tranzytu TIR, bez potrzeby przedstawiania towarów i karnetu TIR w urzędzie celnym wyjścia. Upoważniony nadawca dla celów kontrolnych ma obowiązek ewidencjonowania otwieranych procedur tranzytowych. Wniosek składa się do dyrektora izby celnej właściwego ze względu na siedzibę wnioskodawcy. Pozwolenie może zostać udzielone także przedstawicielowi osoby, która systematycznie wysyła towary obejmowane karnetem TIR (np. agencja celna lub eksporter).
Uwaga!!! Wszystkie pozwolenia udzielone przed dniem 1 maja 2016 r. pozostają ważne do czasu dokonania ich ponownej oceny (pod kątem spełniania nowych warunków), najpóźniej do dnia 1 maja 2019 r.
Procedura uproszczona ma zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy ma miejsce pierwotne objęcie karnetem TIR (otwarcie procedury). Nie może mieć zastosowania w przypadkach kontynuacji już otwartej procedury. W Polsce procedura uproszczona ma zastosowanie zarówno w przypadku towarów unijnych, jak i towarów nieunijnych. Może zatem dotyczyć sytuacji, gdy towary były uprzednio objęte dopuszczalną procedurą celną albo podlegały czasowemu składowaniu.
Główne zmiany w operacji TIR
- MRN operacji TIR może zostać przedstawiony organom celnym (np. urzędowi celnemu przeznaczenia lub wyprowadzenia, organowi celnemu, któremu podlega obszar, na którym doszło do zdarzenia, wypadku lub zmiany wyznaczonej trasy przewozu) za pomocą różnych środków, o których mowa w art. 184 RD.
- MRN operacji TIR zostaje zapisany przez urząd celny wyjścia lub urząd celny wprowadzenia w karnecie TIR. Na wniosek posiadacza karnet TIR tranzytowy dokument towarzyszący lub tranzytowy dokument towarzyszący/bezpieczeństwo zostaje wydany posiadaczowi karnetu TIR przez urząd celny wyjścia lub urząd celny wprowadzenia. Dołączanie tranzytowego dokumentu towarzyszącego lub tranzytowego dokumentu towarzyszącego/bezpieczeństwo do karnetu TIR nie jest już obowiązkowe.
- Usunięto wykaz towarów wrażliwych. Urząd celny wyjścia lub urząd celny wprowadzenia może wyznaczyć trasę przewozu dla wszystkich rodzajów towarów przemieszczanych w ramach operacji TIR.
- Zamknięcia celne muszą spełniać pewne konieczne kryteria techniczne, które określono w art. 301 RW. Obecnie wykorzystywane zamknięcia mogą jednak nadal być stosowane do wyczerpania zapasów lub do dnia 1 maja 2019 r., w zależności od tego, co nastąpi wcześniej.
- Dostosowano warunki przyznawania statusu upoważnionego odbiorcy do celów operacji TIR (w załączniku zawarto wymogi dotyczące danych wniosków i pozwoleń). Pozwolenia udzielone na podstawie rozporządzenia (EWG) nr 2454/93, które obowiązują w dniu 1 maja 2016 r., pozostają nadal ważne. W przypadku pozwoleń mających ograniczony okres ważności, do końca tego okresu lub do dnia 1 maja 2019 r., w zależności od tego, co nastąpi wcześniej. W przypadku wszystkich pozostałych pozwoleń, do dnia ponownej oceny pozwoleń (najpóźniej do dnia 1 maja 2019 r.).
Szczegółowa nota informacyjna, dotycząca najważniejszych zmian wprowadzanych od dnia 1 maja 2016 r. w procedurze tranzytu i statusu celnego towarów, dostępna jest w portalu internetowym Departamentu Służby Celnej Ministerstwa Finansów.