Jakie towary odprawiane są na granicy poza kolejnością?

Priorytety na granicy, szybka odprawa!

W przewozach komercyjnych towarów funkcjonują tzw. priorytety na granicach. Oznaczają one możliwość odprawy poza kolejnością pewnych ładunków. Przepisy krajowe, jak i międzynarodowe regulują te kwestie jednak dość ogólnie i dlatego nierzadko dochodzi do sporów między kierowcami czekającymi w kolejce. Zdarza się również, że same służby graniczne błędnie klasyfikują pojazdy do odprawy poza kolejnością lub decydują o pierwszeństwie uznaniowo.

Z jakimi zatem towarami można pojechać prosto na granicę i czy rzeczywiście tak łatwo ominąć tam korek?

Kto na szybkiej ścieżce?

Na granicach wschodnich długie kolejki do odprawy to wciąż smutna rzeczywistość. Oliwy do ognia dodaje również fakt, że niektóre ciężarówki odprawiane są poza kolejnością według niejasnych zasad. Do tego brak jest odpowiedniej infrastruktury dróg dojazdowych do przejść granicznych a kierowcy bardzo często nadinterpretują zasady dotyczące priorytetów na granicy i łamią przepisy ruchu drogowego, korzystając z pasa ruchu przeznaczonego do przeciwnego kierunku jazdy. Stwarzają tym samym poważne zagrożenie dla innych uczestników dróg.

Gro kierowców ma wątpliwości, które pojazdy muszą oczekiwać na odprawę normalnie, a które nie. Także polskie służby graniczne wielokrotnie źle klasyfikowały do odprawy poza kolejnością pojazdy, głownie te przewożące ładunki na podstawie rozporządzenia w sprawie okresowych ograniczeń i zakazu ruchu niektórych rodzajów pojazdów.

Obecnie straż graniczna przyjmuje, że poza kolejnością na pewno przyjmowane są towary wymienione w załączniku nr 2 i 3 do konwencji ATP, jednak zdarza się także, że szybkie odprawy dokonywane są według uznania konkretnego funkcjonariusza. A kto jeszcze powinien znaleźć się na szybkiej ścieżce?

Przepisy krajowe nie do końca jasne

Kazus ten w pewien sposób reguluje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie kontroli granicznej dokonywanej przez funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz.U. 2006.238.1729). Zgodnie z paragrafem 11 kontroli granicznej poza kolejnością dokonuje się wobec:

• członków grup ratowniczych i ekspertów, a także ich wyposażenia i środków pomocy,
• członków załóg pojazdów straży pożarnej, sanitarnych oraz osób uczestniczących w akcjach ratowniczych,
• autobusów w komunikacji międzynarodowej dokonujących regularnych przewozów osób,
• środków transportu przewożących żywe zwierzęta, towary łatwo psujące się lub niebezpieczne podlegające pod ADR oraz transportujących pomoc humanitarną oraz w innych szczególnie uzasadnionych przypadkach.

Nie budzi większych wątpliwości czym są towary niebezpieczne oraz transport żywych zwierząt. Problemy pojawiają się jednak w klasyfikacji towarów łatwo psujących się, na które nie ma jasno określonej definicji. Interpretacja służb kontrolnych może być w tym przypadku różna. Niejasny jest także zapis dotyczący szczególnie uzasadnionych przypadków. Przepisy nie mówią również o tym, czy wraz z ładunkiem podlegającym pod odprawę priorytetową można przewozić także inne towary i czy wówczas pojazd ten będzie miał także pierwszeństwo.

Przepisy międzynarodowe

W przepisach międzynarodowych mamy z kolei do czynienia ze stosowaniem ułatwień w przekraczaniu granicy dla pewnych grup ładunków. Reguluje to załącznik nr 8 do Międzynarodowej Konwencji w sprawie harmonizacji kontroli towarów na granicach z dnia 21 października 1982 r. (Dz.U. 1999.103.1190). Informuje on, że umawiające się strony dołożą wszelkich starań aby ułatwić przepływ towarów, w szczególności poprzez koordynację godzin pracy służb odpowiedzialnych za kontrolę jakości i służb celnych oraz uzgodnienia dotyczące przeprowadzania odpraw celnych towarów łatwo psujących się poza normalnymi godzinami, jeżeli ich przybycie jest wcześniej zgłoszone. Także w zakresie obowiązujących konwencji umawiające się strony dołożą starań, aby zmniejszyć, tak dalece, jak to jest możliwe, fizyczne kontrole łatwo psujących się towarów będących w drodze i podlegających kontroli jakości.

Oprócz tego regulacje odnośnie towarów szybko psujących się znajdują się w wspomnianym wcześniej załączniku nr 2 i 3 do Umowy o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów (ATP), sporządzonej dnia 1 września 1970 r. w Genewie (znowelizowany tekst polskiej umowy ATP z czerwca 2015 r.). I właśnie pojazdy zatwierdzone na podstawie konwencji ATP podlegają obecnie na pewno przyspieszonym odprawom.

Podsumowując

Mimo tego, że wydajność przejść granicznych sukcesywnie poprawia się, ?ogonek? do odprawy często jednak jeszcze jest bardzo długi. Częstym jest również fakt, że Straż z Graniczna podejmuje decyzję o kolejności odpraw według własnego uznania. Prowadzi to do sytuacji, że ten sam towar na jednej granicy podlega pod odprawę poza kolejnością, a na innej już nie.

Coraz więcej kierowców próbuje także wykorzystać priorytet na granicy i ominąć kolejkę, stwarzając bezpośrednie zagrożenie w ruchu. Pamiętać należy jednak o tym, że kierowca musi tak samo stać i czekać bowiem priorytet odprawy granicznej nie zwalnia go z obowiązku stosowania się do przepisów ruchu drogowego, a dostępna infrastruktura nie pozawala na razie niestety na inne rozwiązanie.