Odpowiedzialność przewoźnika za zwłokę w przewozie

Odpowiedzialność przewoźnika za zwłokę w transporcie

Prowadzenie działalności transportowej wiąże się z wieloma ryzykami. Do najpoważniejszych należy zaliczyć uszkodzenie, ubytek lub utratę towaru. Niestety bardzo często zdarzają się także opóźnienia w dostawie frachtów, które mogą mieć dla przewoźnika równie poważne konsekwencje.

Jaki jest zakres odpowiedzialności przewoźnika z tytułu dostarczenia ładunku w uzgodnionym terminie, a co grozi za opóźnienia w dostawie towaru?

Regulacje krajowe w kwestii opóźnień w dostawie

Odpowiedzialność przewoźnika w Polsce kształtuje Prawo przewozowe (art. 65 ust. 1.), zgodnie z którym przewoźnik od momentu przyjęcia przesyłki do przewozu aż do jej wydania ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki oraz za opóźnienie w przewozie. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie albo opóźnienie w przewozie przesyłki powstały z przyczyn występujących po stronie nadawcy lub odbiorcy, nie wywołanych winą przewoźnika, z właściwości towaru albo wskutek siły wyższej. Dowód, że szkoda lub przekroczenie terminu przewozu przesyłki wynikło z jednej z wymienionych okoliczności, ciąży na przewoźniku.

Ustawa jednak nie definiuje wprost pojęcia „opóźnienia w przewozie”, dlatego różne są jego interpretacje. Zazwyczaj za zwłokę w przewozie rozumie się dwie możliwości:

• opóźnienie terminu dostarczenia przesyłki do miejsca przeznaczenia (przekroczenie daty końcowej),
• opóźnienie terminu załadunku (przekroczenie daty początkowej).

W pierwszym przypadku odpowiedzialność przewoźnika ustalana jest na zasadach ogólnych. Przewoźnik zobowiązany będzie do zapłaty odszkodowania do wysokości podwójnej kwoty przewoźnego. Osoba uprawniona do żądania odszkodowania może jednak dochodzić od przewoźnika odszkodowania przekraczającego dwukrotność przewoźnego, jeśli wykaże że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.

Jeśli dojdzie natomiast do opóźnienia w podstawieniu pojazdu do załadunku, odpowiedzialność przewoźnika będzie wynikała z nienależytego wykonania umowy przewozu i nie będzie ograniczona limitem podwójnej wartości przewoźnego (kara umowna może mieć dowolną wysokość). Kara umowna ustalona w zleceniu będzie brana pod uwagę w przypadku sporu sądowego w pełnym zakresie.

Uwaga!!! Termin przedawnienia roszczeń z tytułu opóźnienia w krajowym przewozie drogowym wynosi dwa miesiące.

Regulacje międzynarodowe

Inaczej odpowiedzialność przewoźnika za opóźnienie kształtuje Konwencja CMR, która precyzuje definicję opóźnienia. Zgodnie z art. 19 opóźnienie terminu dostawy ma miejsce wówczas, kiedy towar nie został dostarczony w umówionym terminie lub, o ile nie umówiono terminu, jeżeli faktyczny czas trwania przewozu, uwzględniając okoliczności, a zwłaszcza przy przesyłkach drobnych czas niezbędny dla skompletowania pełnego ładunku w normalnych warunkach przekracza czas, jaki słusznie można przyznać starannym przewoźnikom.

Odpowiedzialność przewoźnika oparta jest o tzw. zasadę ryzyka. W razie opóźnienia dostawy przewoźnik obowiązany jest zapłacić odszkodowanie, które jednak nie może przewyższyć kwoty przewoźnego. Limit odpowiedzialności jest zatem dwukrotnie niższy niż w przypadku prawa przewozowego.

Nadawca może ustalić jednak, wpisując do listu przewozowego za umówioną dodatkową opłatą, kwotę specjalnego interesu w dostawie przesyłki na wypadek jej zaginięcia lub uszkodzenia, a także w razie przekroczenia umówionego terminu dostawy. Jeżeli miała miejsce deklaracja specjalnego interesu w dostawie, można żądać odszkodowania równego dodatkowej szkodzie, która została udowodniona, aż do wysokości zadeklarowanej kwoty (inaczej niż jest to w Prawie przewozowym). Osoba uprawniona musi udowodnić wysokość szkody poniesionej w wyniku opóźnienia.

Przewoźnik może zwolnić się z odpowiedzialności, jeżeli tylko będzie w stanie wykazać, że opóźnienie nastąpiło w wyniku okoliczności, których nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec.

Uwaga!!! Termin przedawnienia roszczeń z tytułu opóźnienia w międzynarodowym przewozie drogowym wynosi rok od daty wydania przesyłki.

Jednocześnie Konwencja CMR nie mówi nic o sytuacji, gdy następuje zbyt późne rozpoczęcie przewozu w wyniku nieterminowego podstawienia pojazdu pod załadunek (roszczenia z tego tytułu powinny być dochodzone wg obowiązujących przepisów krajowych).

Podsumowując

Obowiązkiem przewoźnika jest dostarczenie towaru do miejsca rozładunku w wyznaczonym terminie. Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za nieterminowe dostarczenie ładunku do odbiorcy. W kwestii zwłoki w przewozie przepisy krajowe różnią się od regulacji międzynarodowych (zwłaszcza jeśli chodzi o limity kwotowe). Jednak limity te nie będą miały zastosowania jeśli szkoda wynikła z powodu winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.

Trzeba także pamiętać, że realia rynku transportowego są dość specyficzne i w większości przypadków sędziowie według własnego uznania oceniają czy opóźnienia dało się uniknąć, czy też nie i na tej podstawie wydają orzeczenia o winie.