Jak wygląda oraz co jest wliczane w czas pracy kierowcy zawodowego

Każdy kierowca zawodowy powinien przestrzegać maksymalnych okresów jazdy oraz minimalnych okresów przerw i odpoczynków. Wpływa to bezpośrednio na bezpieczne prowadzenie pojazdów a tym samym na bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu drogowego oraz transportowanego towaru. Za przestrzeganie przez kierowców norm pracy odpowiada przewoźnik (jeśli zatrudnia kierowców na umowę o pracę) lub sami kierowcy (jeśli wykonują przewozy na umowę zlecenie albo są na samozatrudnieniu).

Czynności związane z wykonywaniem przewozu

Wbrew pozorom sam czas prowadzenia samochodu nie jest ostatecznym czasem pracy kierowcy (choć takie sytuacje mogą się zdarzyć). Najczęściej kierowca ma także inne obowiązki do wykonania. Wówczas czas pracy liczy się on od momentu rozpoczęci pracy do jej zakończenia i obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu. Do czynności tych zaliczamy przede wszystkim:

•  załadunek
•  rozładunek
•  nadzór nad załadunkiem i rozładunkiem
•  obsługę techniczną pojazdów
•  czynności spedycyjne
•  podstawową administrację
•  utrzymanie pojazdu w czystości
•  zapewnienie bezpieczeństwa osób, pojazdów i towaru
•  inne czynności związane z zadaniem służbowym
•  czas 15 minutowej przerwy
•  czas dyżuru wykonywanego poza normalnymi godzinami czasu pracy
•  czas pozostawania przez kierowcę w gotowości do wykonywania pracy
•  okresy pozostawania do dyspozycji
•  przerwy wynikające z przepisów szczególnych

Ustalenie rozkładu pracy kierowcy

Przepisy jasno określają sposób ustalania czasu pracy kierowcy i tak wyróżniamy: podstawowy, zrównoważony, zadaniowy i przerywany system czasu pracy. Pracodawca powinien opracować rozkład czasu pracy w ramach wybranego systemu, który najbardziej mu odpowiada. Aby prawidłowo zaplanować okresy aktywności kierowcy należy właściwie określić początek jego zmiany roboczej oraz zakończenie jego dnia pracy.

W podstawowym systemie czasu pracy kierowca pracuje w tygodniu pięć dni przez osiem godzin dziennie i przeciętnie 40 godzin tygodniowo przez okres do czterech miesięcy. Kodeks pracy zobowiązuje pracodawcę do tego by jego pracownik miał przynajmniej jedną wolną niedzielę co cztery tygodnie (za pozostałe niedziele pracownik musi mieć w tygodniu inny dzień wolny).

W transporcie towarowym trudno jest jednak stosować podstawowy system pracy i dlatego dopuszcza się także zrównoważony system czasu pracy. W tym układzie można wydłużyć pracę w niektóre dni (do 10 godzin na dobę w transporcie drogowym), a skrócić w inne lub udzielić kierowcy dni wolnych.

W przewozach drogowych stosuje się nierzadko system przerywanego czasu pracy. W tym systemie pracownik otrzymuje jedną przerwę od pracy w ciągu doby (nie dłużej niż 6 godzin, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy nie przekracza 7 godzin). Przerwy tej nie wlicza się do czasu pracy, a kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem. Za czas przerwy przysługuje połowa wynagrodzenia należnego za czas dyżuru.

W niektórych przypadkach sam kierowca może ustalić rozkład czasu pracy na podstawie określonych przez pracodawcę zadań przewozowych. Jest to wówczas zadaniowy system czasu pracy i może być on stosowany, gdy jest to uzasadnione rodzajem przewozów. Pracownik może wykonać pracę w dowolnym czasie, jednak nie może ona przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień.

Czas prowadzenia pojazdu i okresy odpoczynku

Zgodnie z rozporządzeniem WE 561/2006 łączny czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 9 godzin (dwa razy w tygodniu może trwać do 10 godz.). Tygodniowy czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 56 godzin, a łączny czas w ciągu dwóch kolejnych tygodni nie może przekroczyć 90 godzin.

Po okresie prowadzenia pojazdu trwającego cztery i pół godziny kierowca powinien zrobić ciągła przerwę trwającą co najmniej 45 minut. Przerwę można podzielić na dwie części, pierwsza musi mieć co najmniej 15 minut a druga co najmniej 30 minut. Dzienny okres odpoczynku poza bazą można wykorzystywać w pojeździe, o ile posiada on odpowiednie miejsce do spania dla kierowcy.

Gdy pojazd prowadzi jeden kierowca dzienny okres odpoczynku powinien być odebrany w ciągu 24 godzin od momentu rozpoczęcia przez niego dnia pracy. Regularny odpoczynek powinien trwać co najmniej 11 godzin i może być podzielony na dwie części. Tygodniowy okres odpoczynku powinien się rozpocząć nie później niż po zakończeniu sześciu okresów 24 godzinnych. Kierowca musi w ciągu dwóch kolejnych tygodni wykorzystać co najmniej dwa regularne tygodniowe okresy odpoczynku trwające 45 godzin lub jeden regularny tygodniowy okres odpoczynku i jeden skrócony tygodniowy okres odpoczynku (trwający co najmniej 24 godziny).

Podsumowanie

Normy czasu pracy kierowców zawodowych w transporcie drogowym różnią się znacznie od norm innych pracowników. Ma na to wpływ szczególny charakter tej pracy. Każdy zatem kierowca oraz właściciel firmy przewozowej powinien stosować się do przepisów prawa. Przekroczenie dozwolonego czasu prowadzenia pojazdu lub niewykorzystanie obowiązkowych przerw w myśl ustawy jest sankcjonowane karą pieniężną a organy kontrolne bardzo rygorystycznie podchodzą do tych wykroczeń.